Sprawozdanie

 

z lustracji osobliwości i zabytków przyrody na szlaku Radzyń-Mełno-Słup nas Ossą.

 

Dnia 9 i10 sierpnia 1936 r., odbyłem lustrację w domenie radzyńskiej oraz wybrzeży jeziora Mełna oraz rezerwatu leśnego, stanowiącego własność prywatną p. von Bielera z Mełna.

Stan jeziora, pozostającego w stanie zamierania o tyle się w ciągu bieżącego roku zmienił, że na skutek ulewnych deszczów, które tę okolicę w lipcu nawiedziły, poziom wody podniósł się o pół metra. Dostęp więc do otwartej wody i do trzymanej tam łodzi nawet dla rybaka miejscowego stał się zupełnie niemożliwy. Przedarcie się przez gęstwinę zarośli trzcinowych, opasujących tę wodę pasem szerokim od 50 do 450 metrów, bez specjalnych urządzeń technicznych jest obecnie zupełnie niemożliwe. Wykaz roślin, zasadzonych przez obecnego dzierżawcę domeny na 2 półwyspach od północno-wschodniej  strony do jeziora przylegających:

Abies concolor                        Larix leptolepis                        Salix alba

Abies normanniana                              Picea alba                                           Salix amygdalina

Abies pectinata                                    Picea punges                                       Salix caprea

Albies franserie                                    Picea siteheus                                      Salis pentandra

Chamaecyparis lamsoniana                  Populus angelata                                  Salix purpurea

Crataegus oxyacantha                          Populus canadensis                              Salix rosmarinifolia

Evonymus europea                              Populus nigra                                       Texus baccata

Juni perus                                            Pseudotsuga Douglassii

Jumperus virginiana                              Quercus rubra

 

Wykaz ptaków: na jeziorze w ciągu lat 30 zanotowanych /według posiadanych w zbiorach p. Wischmanna okazów/

 

Anas boschas – krzyżówka                                         Ardetta minuta – bączek

·        crocca – cyraneczka                                             Asio accipitrinus

Botaurus stellaris – bąk

·        clypeata – płaskonos                                             Carine noctus

·        nyroch – podgorzałka                                           Cireus aeruginosus - błotniak

·        ferina – grążyca                                                     Cireus cyndeus – błotniak zbozowy

·        strepera – grzechotka                                            Cireus pygargus

·        querquedula – cyranka                                          Charadrius pluvialis - siewka

·        penelope – świstunka                                            Crex orex - derkacz

·        acuta – rożeniec                                                    Cygneus musicus – łabądź krzykacz    

·        glangula – gągoł                                                    Faleo tinnunculue - pustułka

·        cristata – czernica                                                 Faleo peregrinus - kobuz

·        nigra – k. czarna                                                   Fulica atra - łyska

·        tadorna – k. ohar                                                  Fuligula farina – kaczka rdzawogłowa

Anser cenreos – g. siwa                                              Gallinago celestis - bekas

·        segetum – g. zbożowa                                           Gallinago major - dubelt

Accipiter nisus – krogulec                                           Gallinula chloropae – kurka wodna

Astur palambarius – gołębiarz                                      Gallinago scolopacina - krzyk

Ardea cinerea – czapla siwa                                        Grus communis - żóraw

Anuila pomarina                                                          Podiceps cristatus - perkaz

Larus ridibunda – mewa amieszka                               Rallus aquaticus - chróściel

Machetes pugnax – bojownik                                      Scolopax vusticula - słonka

Milvus ichtinus – kania rybołów                                   Sterna hirundo - rybitwa

Milvus niger – kania czarna                                         Strix flammea – sowa płomykówka

Milvus regalis – kania wielka                                       Venellus eristatus – czajka

Numenius arcustus – kulig

Pisohrina scops -

 

            Łabędzie stanowiące największa bodaj osobliwość tego niewielkiego zamierającego jeziorka w roku bieżącym ukazały się jedynie kilkakrotnie wczesną wiosną na tutejszej wodzie, gniazda jednak nie założyły i przez całe lato nie pokazywały się wcale. Natomiast zanotowano cztery pary żórawi, które po dochowaniu się w zaroślach potomstwa – odleciały.

            Domeny i majątki prywatne na szlaku północnym – od Radzyna ku Osie wiodącym, jak rzadkie wyspy wśród morza falującego zbożem złotem i zielenią upraw okopowych mieniących się – kępami zadrzewienia gęstego urozmaicają monotonny na ogół tutejszy krajobraz. Nic godniejszego uwagi na przestrzenia tej nie dostrzegamy. Wybrzeża wydłużonych rynien jeziornych okolone młodemi zagajnikami. Np. jezioro Mełno otrzymało tę nową szatę roślinną-przeważnie zalesień świerkowych i olszowych-na całej swej rozciągłości, dokąd posiadłość von Bielera sięga, Plantacje te mają jakoby skutecznie zaasekuować obecny stan posiadania większej własności od strat na rzecz altualnej ocenie parcelacji.

            Od wsi Słup, związanej z historyczną akcją królewską Bolesława Chrobrego, krajobraz zasadniczo zmienia się. Przepaściste jary Ossy, odziane pyszną naturalną roślinnością występują w całej swej majestatycznej okazałości i przepychu, pod względem bogactwa florystycznego nie  ustępują im zaośiańskie t zw. Mendrzyckie lasy, stanowiące obecnie własność tego samego właściciela, który rezyduje w Mełnie.

Przestrzeń szściuset morgowa tego lasu ogrodzona została mocnym płotem drucianym i stanowi starannie strzeżony rezerwat. W rezerwacie tym gospodarzą niepodzielnie daniele w ilości kilkudziesięciu sztuk bezpiecznie pasące się oraz gnieżdżące się liczną kolonją czaple.

            Zbiorowiska starych brzęków owocujących oraz kilkudziesięciu młodych starannie ogrodzone dla zabezpieczenia przed żarłocznością danieli oraz oznaczono białemi pasami – dla uniknięcia omyłek przy wyrębach zimowych. Wszystkie szkółki leśne i zagajniki młode również zabezpieczono płotem. Między innymi oglądać tam można przeszło 250 egzemplarzy zaszkółkowanych młodych siewek brekini. Ogrodzenie zewnętrzne urządzono w ten sposób, że nawet zwierzyna obca, jeżeli zdoła przedostać się zzewnątrz do rezerwatu, już żadnym sposobem zpowrotem na wolność się wydostanie.

            Tak zw. „Dęby Napoleona” zachowały się przy młynie w gminie słupskiej w stanie dobrym. Nic im nie zagraża.

                                                          

                                                                                             

 

 

 

Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Toruniu